Nhiều bạn nhắn tin cho tôi nói bạn đã có bản thảo, vậy phải làm thế nào để xuất bản, tôi thường phải đặt nhiều câu hỏi để hiểu được trạng thái bản thảo của bạn rồi mới tư vấn tiếp. Xin được tóm tắt lại một số trường hợp thường gặp nhất. Trong bài này, tôi đề cập tới bản thảo viết, tức là tác giả muốn xuất bản tác phẩm của mình thì nên làm thế nào?
Có hai cách phát hành cơ bản: một là bán bản quyền cho công ty phát hành, hai là tự bỏ chi phí.
Bán bản quyền cho công ty phát hành
Nếu bạn muốn bán bản quyền cho công ty phát hành, hãy gửi bản thảo của mình đến cho họ. Trong trường hợp họ thấy phù hợp, họ sẽ liên lạc với bạn để thương lượng và ký hợp đồng. Nhuận bút thường là 10% chưa khấu trừ thuế TNCN x số lượng sách in ra.
Họ cũng có thể thỏa thuận một mức nhuận khác ví dụ như 8% hoặc trả bằng sách.
Thời hạn bản quyền thường từ 3 đến 5 năm.
Để bán bản quyền theo cách này, bản thảo của bạn cần thể hiện được khả năng thương mại, tức là công ty cảm thấy có thể thu lãi khi phát hành tác phẩm. Khả năng thương mại này được thể hiện thông qua chất lượng bản thảo, danh tiếng cá nhân, khả năng bán sách của tác giả…
Hoặc cũng có thể bạn may mắn được chọn đơn giản là vì trúng gu của những người thẩm định bản thảo. Họ có tiền, thích bản thảo của bạn và đồng ý phát hành. Đơn giản vậy thôi, tiền nong, lợi nhuận không thành vấn đề.
Tự bỏ chi phí phát hành
Có thể nói đây là xu hướng mới, ngay cả những tác giả đã có chút tên tuổi cũng thích lựa chọn phương án này.
Tự phát hành là bạn làm việc với nhà xuất bản hoặc liên hệ với một công ty phát hành, nhà xuất bản hay một người tư vấn phát hành độc lập (như Điền Yên) để giúp bạn thực hiện các quy trình phát hành.
Chi phí để ra được một cuốn sách có thể bao gồm nhưng không hạn chế các khoản sau: biên tập, dàn trang, vẽ bìa, xin giấy phép, in ấn, marketing, phân phối… Tổng chi phí nhiều hay ít phụ thuộc vào từng mục trên, ví dụ như độ dài của bản thảo, chất lượng và kiểu in…
Ưu điểm của tự phát hành:
- Thường nhanh hơn con đường bán bản quyền. Trừ khi bạn đã rất nổi tiếng, chỉ cần đưa bản thảo, công ty phát hành/NXB ưu tiên xem xét ngay hoặc thậm chí đặt hàng trước, bằng không, bạn sẽ phải chờ đợi họ thẩm định bản thảo của mình trong một quãng thời gian kha khá dài. Bạn lại không thể gửi bản thảo tới nhiều bên cùng một lúc (lưu ý: tối kỵ gửi nhiều nơi một lúc) nên sẽ phải chờ bên này trả lời rồi mới gửi cho bên khác (nếu bị từ chối). Quá trình này có thể kéo dài hàng năm trời.
- Chủ động về chi phí: đối tác phát hành sẽ gửi báo giá cho bạn để bạn nắm được chi phí. Đây là phương pháp lời ăn lỗ chịu nên bạn sẽ tự quyết định số lượng, chất lượng, hình thức in ấn của mình. Ngay trước khi phát hành, bạn đã có thể ước tính được sơ sơ hiệu quả kinh tế của dự án rồi.
Nhược điểm của tự phát hành:
- Bạn phải ứng ra một số tiền trước. Nếu bán bản quyền, bạn sẽ không phải nghĩ về số tiền bỏ ra mà còn nhận được nhuận bút, nhưng tự phát hành thì bạn phải bỏ tiền ra trước rồi khi bán sách mới thu hồi vốn và lãi (nếu có thể) sau.
Trong cả hai phương pháp, việc chuẩn bị một bản thảo hoàn chỉnh là điều thiết yếu. Bạn nên:
- Dùng font chữ Times New Roman, cỡ 12 hoặc 13, cách dòng 1,5, căn lề hai bên.
- Biên tập sạch các lỗi chính tả, ngữ pháp. Các tác giả thường nghĩ mình viết được thì tự biên tập được nhưng trên thực tế, hầu hết tác giả không nắm chắc quy chuẩn tiếng Việt nên sử dụng sai từ sai chính tả, dấu câu rất nhiều. Nếu bạn gửi bản thảo tới công ty phát hành/NXB mà bản thảo của bạn nhiều lỗi chính tả, trừ khi tác phẩm của bạn cực kỳ xuất sắc, bằng không, người ta sẽ loại bản thảo của bạn ngay.
- Nếu bạn tự phát hành, làm một cái bìa đẹp góp phần rất lớn vào công cuộc bán sách sau này. Nghĩ thử xem, bạn thích làm quen với một người xinh đẹp, chỉn chu hơn hay một người trông nhếch nhác, xấu xí hơn?
- Đặc biệt lưu ý tới các yếu tố tôn giáo, chính trị, thuần phong mỹ tục… trong tác phẩm. Cho dù bạn chọn cách phát hành nào thì bản thảo của bạn vẫn phải thông qua NXB mới có giấy phép. Bản thảo vi phạm quy định sẽ bị từ chối hoặc cắt bỏ không thương tiếc.
Phát hành trên các nền tảng
Ngoài hai cách phát hành cơ bản này, bạn còn có thể tự phát hành trên các nền tảng như Amazon, Kobo… Tuy nhiên, các nền tảng này chưa hỗ trợ sách tiếng Việt. Bạn có thể lách, nhưng nếu bị phát hiện thì sách của bạn sẽ bị xóa ngay.
Ưu điểm:
- Chủ động,
- Nhanh chóng,
- Đơn giản,
- Không mất chi phí phát hành.
Nhược điểm:
- Chưa hỗ trợ ngôn ngữ tiếng Việt.
Phần 1 xin dừng ở đây, tôi sẽ trình bày về phát hành sách dịch trong bài viết khác. Nếu các bạn có thắc mắc gì, hãy để lại bình luận hoặc liên lạc với tôi qua facebook: https://www.facebook.com/dienyen.lily